Wat zijn de uitdagingen op de arbeidsmarkt?

Om te voldoen aan de vragen van onze klanten is de toegankelijkheid in de Wlz een belangrijk thema. Zowel op het vlak van capaciteit, technologie, als beschikbaarheid van personeel, willen wij zorgaanbieders stimuleren om mee te bewegen met de (voorspelde) toename in de klantvraag. Deze thema’s staan in nauw verband met elkaar. Om de toegankelijkheid van zorg in de toekomst te waarborgen, zal zowel op het gebied van inzet van capaciteit en personeel, als op het gebied van technologie, gekeken moeten worden naar een efficiënte inzet. Menzis Zorgkantoor neemt deel aan diverse overlegtafels over de beschikbaarheid van zorg en personeelscapaciteit in de regio’s. Daarvoor zijn onder andere de Regionale Actieplannen Aanpak Tekorten (RAAT) tafels waar gezamenlijk gekeken wordt naar de aanpak van huidige en toekomstige tekorten. Het zorgkantoor en zorgaanbieders signaleren dat de beschikbaarheid van voldoende, toegankelijke en bereikbare zorg onder druk staat, doordat er een tekort dreigt te ontstaan aan deskundig personeel. Daarnaast zien we dat er grenzen zijn aan de hoeveelheid mantelzorg die burgers kunnen leveren.

In de ouderenzorg zal er de aankomende jaren een grote toename zijn van vraag naar verpleegzorg. Onderzoek laat zien dat er in 2040 tussen de 75.000 en 120.000 extra klanten verpleeghuiszorg nodig hebben in Nederland. Om de capaciteitsopgave per regio inzichtelijk te maken zijn er regiobeelden ontwikkeld. Uit deze beelden is gebleken dat er ook binnen een regio grote verschillen kunnen zijn, zoals in Groningen. Daar is onderscheid te maken in de ontwikkeling van de populatie in de stad Groningen (groei 4%) en de Ommelanden (krimp 4%). In Twente hebben inwoners relatief sterke familiebanden en wordt ook relatief meer gebruikgemaakt van mantelzorg. Regio Arnhem is zeer divers, waarbij in de kernen rondom de stad relatief veel vergrijzing is.

Ook in de gehandicaptenzorg zijn er diverse uitdagingen, zo zijn er afgelopen jaar crisisregisseurs aangenomen om complexe casuistiek te bemiddelen en zal de vraag naar specialisitsiche zorg alleen maar toenemen.

Tijd voor kwaliteit

Hoe gaat Menzis het aankomend jaar bezig met kwaliteit?

Tijd voor kwaliteit

Arnhem en Achterhoek

Uit de gegevens die zorgaanbieders in het Vektis-portaal hebben ingevoerd over de resultaten 2019, zien wij in de regio Arnhem en Achterhoek dat er in totaal een toename is van 725 fte. Met name op leerlingen (168 fte) en op de niveaus 1, 2 en 3 is het zorgaanbieders gelukt om veel personeelsleden aan te nemen. Een totale verdeling van de niveaus vindt u hieronder.

NAAST Medisch Service Centrum

NAAST Medisch Service Centrum is een initiatief in de Achterhoek. Zij bieden zorg op afstand aan zorginstellingen en huisartsen. Dit is een mooi voorbeeld van optimale efficiëntie waarbij er, zeker buiten kantooruren, op afstand assistentie ingeroepen kan worden van een verpleegkundige. Ook bieden zij de mogelijkheid om op afstand te overleggen met professionals via beeldzorg. Hiermee is een optimale inzet van de tijd van zorgverleners mogelijk en wordt de vrijheid en zelfstandigheid van klanten vergroot.

Zorgtechnologie Academie

Van de huidige zorgprofessionals wordt verwacht dat zij naast medische competenties, ook over technologische en communicatieve competenties beschikken, om zorgvragers zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen in hun behoeften. Binnen de regio Achterhoek is er met behulp van de transitiemiddelen ingezet op het opleiden van zorgprofessionals met kennis van inzet en gebruik van zorgtechnologische toepassingen en hulpmiddelen, omdat deze competenties onvoldoende aanwezig waren. In samenwerking met 8 zorgorganisaties, het Graafschap College en de TZA, wordt de Zorgtechnologie Academie Zorgmedewerkers Achterhoek (in de DRU te Ulft) opgebouwd. Waarbij een online bibliotheek voor uitleen-/probeerservice zorgtechnologische toepassingen ontwikkeld wordt in 2020.

Groningen

Uit de gegevens die zorgaanbieders in het Vektis portaal hebben ingevoerd over de resultaten 2019, zien wij in de regio Groningen dat er in totaal een toename is van 430 fte. Hierbij is het zorgaanbieders met name gelukt om niveau 1 en 2 aan te nemen.

Digivaardigheden

Zorgkantoorregio Groningen is als één van de eerste regio’s gestart met de regionale samenwerking ten behoeve van de implementatie van het kwaliteitskader verpleeghuizen. De regio zet met de transitiemiddelen in op het versterken van het leren en nieuwe leerwegen. Daarnaast is de inzet in 2020 gericht op het versterken van digivaardigheden van zorgmedewerkers.

Leertrajecten

In 2019 zijn er diverse projecten opgestart op het gebied van vernieuwde leertrajecten waardoor er een betere match ontstaat tussen manieren van leren en mensen die willen instromen. Dit project is verder opgeschaald waarbij er een community is ontwikkeld waar verschillende vormen van leren worden ontwikkeld en geïmplementeerd.

Stip op de horzion

Daarnaast is er in Groningen een stip op de horizon gemaakt voor de VVT-instellingen. Hierin wordt, op basis van gemeenschappelijke regionale analyse, een visie en plan van aanpak opgesteld ten behoeve van de vraagstukken op middellange en lange termijn.

Twente

In de regio Twente is het zorgaanbieders gelukt om 687 fte zorgpersoneel extra aan te nemen vanuit het kwaliteitsbudget. Waarbij de meeste zorgverleners die aangenomen zijn het opleidingsniveau 2 of 3 hebben (22% en 29 %).

Daarnaast zijn zorgaanbieders aan de slag gegaan met de transitiemiddelen. De regio Twente kenmerkt zich door veel samenwerking in allerlei gremia en op allerlei niveaus. Vanuit de transitiemiddelen zijn veel plannen ontwikkeld en in gang gezet. Eind 2019 is besloten een stuurgroep in het leven te roepen. De belangrijkste rol van deze stuurgroep is het concretisering van de topics en meer focus op resultaten. Daarnaast zal de programmamanager de kartrekkers gaan ondersteunen.

Topic Crisisbedden

In 2019 is de Topic Crisisbedden afgerond waardoor er in de regio Twente nu een elektronische overdracht plaatsvindt van ziekenhuizen naar VVT-instellingen via POINT. Hierdoor komen klanten sneller op de juiste plek te liggen

Werkdruk

Zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg werken steeds vaker met ZZP’ers en uitzendkrachten, waardoor de loonkosten toenemen en er meer (risico op) discontinuïteit van zorg ontstaat. Hierdoor loopt de werkdruk voor het vaste personeel verder op, met een stijging van het verzuim en een groter verloop tot gevolg. Uit de landelijke monitor 2019 gehandicaptenzorg is gebleken dat 46% van de werknemers de werkdruk te hoog vindt. Wij willen zorgaanbieders stimuleren om hier aandacht voor te hebben. Mede daarom vinden wij het van belang dat zorgaanbieders medewerkerstevredenheidsonderzoeken houden en inzetten op de uitkomsten hiervan.

Juist in teams die werken met klanten met een verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblematiek en klanten met ernstige meervoudige beperkingen, groeit het aantal moeilijk vervulbare vacatures. Uit de kerncijfers van de gehandicaptenzorg blijkt dat 22% van de werknemers het idee heeft dat intimidatie, agressie en geweld door patiënten en klanten het afgelopen jaar zijn toegenomen.

De sector heeft daarnaast ook te maken met een groep oudere medewerkers; hierbij roepen wij zorgaanbieders op om te investeren in deze groep, zodat zij langer inzetbaar blijven in de sector. Daarnaast ervaren zorgaanbieders knelpunten bij het aantrekken en behouden van personeel bij klanten met een intensieve zorgvraag. Collegiale uitlening van personeel en samenwerking in de regio is mogelijk een antwoord. Daarnaast zijn zorgaanbieders bezig met het intern opleiden van medewerkers. Waaronder Stichting Elver:


Elver Klas

In de ‘Elver Klas’ volgen leerlingen van het Graafschap Collega, zowel hun theorie als praktijklessen, behorende bij de opleiding medewerker Maatschappelijke zorg, binnen de muren van Elver. Hierdoor zijn de lijnen in de driehoek (werkbegeleider, studiebaanbegeleider en student) kort, wat als prettig ervaren wordt.

Samenwerking Werkgeverij

Onder andere Siza neemt hieraan deel. De werkgevers wisselen vacatures en medewerkers met elkaar uit. Werk en opdrachten die niet intern kunnen worden ingevuld, worden aangeboden bij de Werkgeverij. Ook kunnen medewerkers vanuit hun huidige dienstverband ervaring op doen bij een andere werkgever.

's Heeren Loo

Heeft met Defensie een afspraak gemaakt dat medewerkers van Defensie die binnen 3 jaar contractueel gaan uitstromen, de mogelijkheid krijgen om stage te gaan lopen bij ’s Heeren Loo. Het uiteindelijke doel is om na de uitstroom bij Defensie bij de zorgaanbieder in dienst te komen.

Cosis

Heeft als eerste zorgaanbieder een generatiepact ontwikkeld om oudere medewerkers minder uren te laten werken. Jongere medewerkers krijgen de kans om een groter contract te krijgen.

Goed werkgeverschap

Door de druk op deskundig zorgpersoneel en het groeiend aantal vacatures in de zorg, staat de arbeidsmarktproblematiek hoog op onze agenda. Naast nieuwe instroom organiseren, is het van groot belang dat zorgaanbieders het bestaande personeel blijven binden en boeien aan de organisatie en daarmee aan zorg. Menzis Zorgkantoor ziet het als één van haar taken om Goed werkgeverschap te stimuleren bij zorgaanbieders. Goed werkgeverschap houdt onder meer in dat je als werkgever actief kijkt hoe je, passend bij verschillende behoeften en karakteristieken van medewerkers, het werk kunt organiseren en faciliteren. Voor een veilige en gezonde werkomgeving zorgen werkgever en werknemer in beginsel samen. In grote lijnen komt het erop neer dat goede werkgevers:

  • de duurzame inzetbaarheid van werknemers stimuleren;
  • onbalans tussen werk en privé voorkomen;
  • hun werknemers uitdagend werk en ontwikkeling bieden;
  • preventie stimuleren.

Een duidelijke visie en goed uitgedacht beleid is hierin onontbeerlijk om op aanbiedersniveau lading te geven aan het begrip goed werkgeverschap. In 2021 is goed werkgeverschap van personeel onderdeel van de dialooggesprekken die we met zorgaanbieders houden.

Medische Generalistische Zorg

Binnen de Menzis regio’s zijn diverse signalen bekend over afnemende beschikbaarheid en organiseerbaarheid van zorg die huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten verlenen aan mensen met een indicatie op grond van de Wet langdurige zorg (Wlz).
Wij stimuleren zorgaanbieders om de beschikbare capaciteit aan medische disciplines optimaal in te zetten. Bijvoorbeeld door taakherschikking en samenwerking in de regio. Het afgelopen jaar zijn er diverse initiatieven ontstaan, waarbij regionaal invulling is gegeven aan vraagstukken rondom triage en zorginzet, voor zowel overdag als buiten kantooruren. Wij stimuleren deze initiatieven en zien dit als een noodzakelijke stap naar de toekomst om zorg in de regio’s voor alle burgers te waarborgen.

Ook op landelijk tafels is er aandacht voor dit thema. In november 2020 is er een convenant gesloten voor de gehandicaptenzorg. Met als doel gezamenlijk de medische generalistische zorg beter toegankelijk te maken. Hiermee hopen zij goede randvoorwaarden te creëren voor deze zorg en de zorgverleners beter te faciliteren. Ook ZN heeft namens de zorgkantoren dit convenant ondertekend.

Daarnaast heeft de NZa het advies over de positionering van de medisch-generalistische zorg gepubliceerd. De NZa doet in haar onderzoeksrapport twee aanbevelingen om knelpunten bij medisch-generalistische zorg te verminderen. Ten eerste beveelt de NZa aan samenwerkingsafspraken te stimuleren. Ten tweede beveelt de NZa aan om medisch-generalistische zorg in de Wlz of Zvw onder te brengen. Menzis Zorgkantoor vindt het van belang dat de medisch-generalistische zorg beschikbaar is voor alle Wlz klanten in de regio.

Tijdens de landelijke bijeenkomst duurzame medische zorg kwamen mooie voorbeelden van het optimaal samenwerken tussen de huisarts en S.O. arts naar voren.

Huisarts in het Verpleeghuis

Het vinden van een specialist ouderenzorg (SO) is voor zorgorganisaties moeilijk. De regio Midden Holland heeft de oplossing gevonden en vertelt over hoe een huisarts met veel ervaring in de medische zorg voor ouderen een deel van de taken van de SO op zich neemt. Door goede contractuele afspraken is er duidelijkheid over de verantwoordelijkheid van alle partijen en vindt er optimale inzet van alle specialismen plaats.

Triage app als regionale infrastructuur voor samenwerking

Triage is een noodzakelijke voorwaarde voor zorg op afstand en samenwerking in de regio. In diverse zorgorganisaties die gezamenlijk een triage-app hanteren die als hulpmiddel dient voor de infrastructuur voor regionale samenwerking over de grenzen van beroepsgroepen heen. NAAST Medisch Service Centrum is een initiatief in de Achterhoek en in Groningen is er Zorg na Zorg, een hulpmiddel die inzicht geeft in de beschikbare Wlz capaciteit.

Kwaliteitsbudget en Transitiemiddelen VenV

Vanaf 2019 hebben zorgaanbieders individueel een kwaliteitsbudget ontvangen, waarmee zij personeel aan kunnen nemen in de verpleeghuizen op basis van de individuele ontwikkelopgave van de zorgaanbieder. Het kwaliteitsplan 2020 is in 2019 opgesteld. Hierbij zijn ambitieuze doelen gesteld en hebben zorgaanbieders mooie plannen gemaakt. Toen kwam corona en veranderde de wereld. Dit heeft ook invloed gehad om realisatie van deze mooie plannen.

De helft van de zorgaanbieders geeft aan dat er wijzigingen hebben plaatsgevonden in de plannen. Dit wordt deels veroorzaakt door de gevolgen van Covid-19, maar ook doordat er meer opleidingsplaatsen zijn gecreëerd, omdat zorgaanbieders geen gediplomeerd personeel konden vinden. Dit kan een negatieve impact hebben op het realiseren van de doelstellingen uit het kwaliteitskader, maar er zijn ook positieve berichten. Een aantal zorgaanbieders geven aan dat zij ten gevolge van corona juist waardevolle lessen hebben opgedaan, door deze crisis is voor zorgorganisaties meer zichtbaar waar risico’s liggen en wat effectieve manieren zijn om deze risico’s op te pakken. De belangrijkste wijzigingen hebben we in een infographic weergegeven (zie kader hiernaast).

Voor meer informatie over de belangrijkste wijzigingen van de kwaliteitsplannen.

Bekijk de infographic