Wet zorg en dwang

Voor wie geldt de Wet zorg en dwang (Wzd)?

De Wzd is er voor mensen met een verstandelijke beperking of een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie. Ook geldt de Wet zorg en dwang voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel, de ziekte van Huntington en het syndroom van Korsakov. De wet regelt dat zij zorg krijgen of opgenomen kunnen worden als dit echt nodig is, maar zij dit zelf niet willen. Wij noemen dit een onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname. 

 Wat is het uitgangspunt van de Wet zorg en dwang?

De zorg voor mensen met een verstandelijke beperking of een psychogeriatrische aandoening moet zoveel mogelijk op vrijwillige basis plaatsvinden. Soms kunnen mensen met dementie of een verstandelijke beperking niet (meer) zelf inschatten wat goed voor hen is. Zorgverleners helpen ze dan bij die keuzes. Het uitgangspunt van de Wet zorg en dwang is dat onvrijwillige zorg daarbij niet wordt toegepast, tenzij het niet anders kan: ‘Nee, tenzij’.

Wat regelt de Wet zorg en dwang?

• In welke situaties onvrijwillige zorg en/of opname aan de orde kan zijn;
• Hoe een besluit tot onvrijwillige zorg genomen wordt;
• Wanneer onvrijwillige zorgverlening geëvalueerd moet worden;
• Het recht op een cliëntenvertrouwenspersoon. Lees hierover meer op de pagina Cliëntvertrouwenspersoon.

Wat is onvrijwillige zorg?

Wanneer u zelf instemt met zorg, is er sprake van vrijwillige zorg. Ook wanneer het gaat om een vorm van zorg die de bewegingsvrijheid beperkt. Onvrijwillige zorg is zorg waar u of uw vertegenwoordiger zich tegen verzet. De Wet zorg en dwang onderscheidt 9 categorieën van onvrijwillige zorg:

1. Toedienen vocht, voeding en medicatie, medische handelingen en therapeutische maatregelen;
2. Beperken van de bewegingsvrijheid;
3. Insluiten;
4. Uitoefenen van toezicht op de cliënt;
5. Onderzoek aan kleding of lichaam;
6. Onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op middelen die het gedrag beïnvloeden (drugs) en op gevaarlijke voorwerpen;
7. Controleren op de aanwezigheid van gedrag beïnvloedende middelen (drugs);
8. Beperken van de vrijheid om het eigen leven in te richten, waardoor de cliënt iets moet doen of laten;
9. Beperken van het recht op het ontvangen van bezoek.

Als er onvrijwillige zorg moet worden toegepast, moet de aangewezen zorgverantwoordelijke het stappenplan doorlopen. Dit moet leiden tot een zorgplan. Het zorgplan moet worden beoordeeld door een Wzd-functionaris.

Wat is onvrijwillige opname?

Bij onvrijwillige opname onderscheidt de Wet zorg en dwang 4 soorten:

• Een opname op basis van een besluit tot opname en verblijf;
• Een onvrijwillige opname op grond van een rechtelijke machtiging;
• Een onvrijwillige spoedopname op grond van een inbewaringstelling;
• Een voorwaardelijke machtiging.
  
  

Familieleden kunnen via het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) een aanvraag doen voor een besluit tot opname en verblijf, rechterlijke machtiging en een voorwaardelijke machtiging. Meer informatie over wat er nodig is voor een aanvraag en wie de aanvraag mogen doen, leest u de op de website van CIZ.

Meer weten?

Wilt u meer weten over de Wet zorg en dwang? Bekijk dan de website van VWS.

Naar website VWS